Kwasowość gleby — jak ocenić pH i kiedy jest to istotne?
Rośliny do wzrostu potrzebują nie tylko wody, słońca i składników odżywczych, ale również podłoża o odpowiednim pH. Odczyn wskazuje na zasadowość lub kwasowość gleby. Co to oznacza w praktyce? Jak sprawdzić pH gleby i co zrobić z otrzymanym wynikiem?
Kwasowość gleby — definicja
W uproszczeniu kwasowość gleby to inaczej określenie zawartości jonów o charakterze kwasowym. Im wyższe stężenie jonów wodorowych, tym gleba jest bardziej kwaśna. Z drugiej strony, im niższe stężenie jonów, tym gleba jest zasadowa.
Wskaźnikiem kwasowości gleby jest pH.
- Przedział 0-7 pH oznacza, że gleba ma odczyn kwasowy (im niższa wartość pH, tym bardziej zakwaszona gleba);
- Przedział 7-14 pH oznacza, że gleba ma odczyn zasadowy (im wyższa wartość pH, tym bardziej zasadowa gleba);
- równowartość 7 pH oznacza, że gleba ma odczyn obojętny.
Szczegółowy podział na gleby:
- Silnie kwaśne (pH < 4,5);
- Kwaśne (pH 4,5-5,5);
- Lekko kwaśne (pH 5,6-6,5);
- Obojętne (pH 6,6-7,2);
- Zasadowe (pH > 7,2).
W jakim celu badać pH gleby?
Badanie pH gleby przeprowadza się po to, żeby sprawdzić, czy podłoże ma odczyn kwaśny, obojętny czy zasadowy.
Konkretne pH gleby ma znaczenie w kwestii optymalnego wzrostu roślin. Odpowiedni odczyn gleby umożliwia roślinom swobodny dostęp i pobór składników odżywczych z ziemi. Dzięki zbadaniu oraz poznaniu pH gleby można w prosty sposób dowiedzieć się, czy konkretna roślina będzie dobrze wzrastać na danym obszarze, czy może konieczna jest zmiana podłoża lub jej przekształcenie (z pomocą naturalnych lub chemicznych nawozów).
Większość roślin uprawianych w przydomowych ogrodach preferuje lekko kwaśny lub obojętny odczyn pH. Jednak również w uprawach przydomowych znajdują się rośliny, dla których kwaśne podłoże będzie idealne. Do najpopularniejszych roślin kwasolubnych (czyli tych, które lubią kwaśną glebę i rozwijają się najlepiej wtedy, gdy podłoże ma właśnie kwaśny odczyn) zalicza się gatunki wrzosowate.
Optymalna kwasowość gleby
Dobór prawidłowej kwasowości gleby ma wpływ na:
- zdolność pobierania, przyswajania i magazynowania mikro- i makroskładników odżywczych,
- prawidłowy wzrost roślin,
- stosunki wodno-powietrzne w glebie,
- zasobność gleby w próchnicę,
- poprawa struktury podłoża,
- stworzenie optymalnych warunków dla pożytecznych mikroorganizmów glebowych.
Kwaśne pH gleby dla roślin uprawnych
Odczyn gleby dla kwasolubnych krzewów ze względu na gatunek:
- Wrzos pospolity: pH 4,5-5,0
- Wrzosiec: pH 4,0-4,5
- Azalia: pH 4,5-5,0
- Hortensja: od pH zależy wybarwienie kwiatów hortensji — w kwaśnej glebie kwitnie na niebiesko, w zasadowej na różowo
- Magnolia: pH 5,0-6,0
- Różanecznik (Rododendron): pH 4,0-5,0
- Tuja: pH 5,0-6,0
Jak sprawdzić kwasowość gleby domowym sposobem?
W nomenklaturze ogrodników i botaników urządzenia badające pH gleby nazywa się kwasomierzami lub miernikami. Mogą to być elektroniczne sprzęty lub specjalne papierki/listki. Wszystkie tego typu narzędzia są pomocne w badaniu pH, planowaniu uprawy oraz kontrolowaniu i utrzymywaniu właściwego odczynu gleby.
Papierki lakmusowe do gleby
Uniwersalne rozwiązanie w badaniu pH nie tylko gleby, ale również wody, a nawet poziomu zakwaszenia organizmu. Są dostępne w aptekach, sklepach chemicznych oraz centrach ogrodniczych. Do każdego papierka lub opakowania takich listów dołączona jest skala z legendą i kolorami oznaczającymi odczyn kwaśny, zasadowy lub obojętny.
Pomiar pH z wykorzystaniem takich lakmusowych papierków jest prosty: wystarczy pobrać z ogrodu próbkę ziemi, umieścić ją w czystym naczyniu (najlepiej szklanym), zalać wodą destylowaną i wymieszać. W tak przygotowanym podłożu należy zamoczyć listek lakmusowy, który po minucie zmienia kolor.
Do wykonania miarodajnego badania należy zebrać kilka próbek gruntu z różnych miejsc, a następnie sprawdzenie każdej z nich ze skalą porównawczą. Pomiar odczynu pH będzie prawidłowy, jeżeli kolory na wszystkich papierkach będą takie same.
Kwasomierz z miernikiem analogowym
Proste w użyciu urządzenie, które nie wymaga zasilania na baterię. Do zbadania kwasowości gleby wystarczy umieścić sondę kwasomierza w glebie (pionowo) i poczekać na wynik. Najlepiej, żeby badana gleba była wilgotna. Niestety takie urządzenia mogą nie być precyzyjne i miarodajne.
Przyrządy elektroniczne do pomiaru pH gleby
Specjalny miernik pH gleby z elektronicznym wyświetlaczem. Chcąc zbadać pH gleby, należy umieścić pionowo sondę sprzętu bezpośrednio w ziemię. Oprócz badania kwasowości gleby przy pomocy takiego miernika możliwe jest także pobranie informacji o wilgotności czy temperaturze gleby.
Wszystkie powyższe metody są dobre na to, jak sprawdzić kwasowość gleby domowym sposobem, szybko, prosto i bez dużych nakładów finansowych.
Kiedy warto badać kwasowość gleby?
Przyjęło się, że badanie kwasowości gleby warto wykonywać za każdym razem, gdy planuje się wysiewać, przesadzać czy nawozić rośliny. Dobrą praktyką jest regularne sprawdzanie odczynu gleby, ponieważ pod wpływem różnych czynników atmosferycznych, rozwoju mikroorganizmów czy stosowania nawozów ze składnikami odżywczymi, pH podłoża może się zmienić. Badanie kwasowości gleby przeprowadza się również wtedy, gdy uprawiane rośliny nie dają oczekiwanych plonów.
Jak zmienić pH gleby?
Odpowiednie pH gleby dla warzyw, owoców, krzewów czy kwiatów jest ważne zarówno dla doświadczonych ogrodników, jak i amatorów uprawy. Wiedząc już, jak ocenić pH, kiedy przeprowadzać takie pomiary oraz jak odczytywać ich wyniki, warto dowiedzieć się, w jaki sposób zmienić pH gleby, czyli zwiększyć kwasowość lub zasadowość podłoża.
W przydomowych ogrodach można spróbować samodzielnie zmienić odczyn gleby, jednak na większych obszarach pomocny może okazać się zakup lub wynajem glebogryzarki bądź zlecenie prac ogrodowych fachowym ekipom.
Zmiana kwasowości gleby jest możliwa przy zastosowaniu naturalnych bądź chemicznych nawozów. Do zobojętniania zbyt kwaśnej gleby stosuje się nawozy z wapnem. Jeżeli gleba zasadowa miałaby być bardziej kwaśna — w tym celu używa się torf, korę, trociny lub nawóz z siarczanem amonu.